विचार

विद्यालयदेखि नै पढ्यौं– लोकतन्त्र जनताको शासन हो। यस्तो शासन व्यवस्थामा जनताद्वारा चुनिएका प्रतिनिधिहरू नै संसद र सरकारमा हुन्छन्।  संविधान र शासन व्यवस्था हेर्ने हो भने देशमा लोकतन्त्र छ। तर कतिपय व्यवहार र संस्कार हेर्ने हो भने देशमा लोकतन्त्र आएकै छैन। जनताबाट चुनिएका प्रतिनिधिहरूले आफूलाई जनताभन्दा माथि राखेका छन्। जनताले पनि आफैंले भोट दिएर पठाएकाहरूलाई ठूला बनाइदिएका छौं। जनताको सेवक र जनताप्रति जवाफदेही हुनुपर्ने जनप्रतिनिधिहरूलाई 'महामानव' बनाइदिएका छौं। केही जनप्रतिनिधिहरू जनताप्रति इमानदार र नजिक छन्। उनीहरू अपवाद हुन्। अधिकांश जनप्रतिनिधि जनताबाट टाढा छन्। उनीहरू जनताप्रति उत्तरदायी र इमानदार नभएको तथ्य पत्ता लगाउन कुनै प्राज्ञिक अनुसन्धान गर्नै पर्दैन। उनीहरूको दैनिक व्यवहार हेर्ने हो भने यो यथार्थ स्पष्ट देखिन्छ। उनीहरू जनतासँग कि त भ...

त्यो बेलाको दशैं असाध्यै रमाइलो । दशैं कहिले आउँछ होला ? नयाँ लुगा कहिले लगाउन पाइएला ? टन्न मासु कहिले खान पाइएला ? यस्तो कौतुहलता बोकेर हामी दशैंको दिनगन्ती गरिरहेका हुन्थ्यौं । दशैंमा बल्लबल्ल नयाँ लुगा लगाउन पाइन्थ्यो । त्यसबेला नयाँ लुगाको बास्ना कम्ता मन पर्दैनथ्यो । भान्सामा मीठोमसिनो पाक्ने चाड पनि दशैं । टन्न मासु खान पाइने लोभ हुन्थ्यो । त्यसबेला मात्र हाम्रो भान्सामा चामलको भात पाक्थ्यो । वर्षमा यदाकदा मात्र चामलको भात खान पाउँदा त त्यो उल्कै मीठो हुने नि । अहिले पो सहरमा ढिंडो खोज्दै हिंडिन्छ । त्यसबेला चाहिं ठीक उल्टो थियो । पहिले पहिले घरमा मकैको भात वा ढिंडो मात्र पाक्ने । ढिंडो र मकैको भात खाँदा–खाँदा वाक्क भएर चामलको भात खोजिन्थ्यो । अनि त्यो अवसर चाहिं दशैंमा जुथ्र्यो । अहिले खाजामा चिउरा भन्नासाथ हामी मुख बिगार्छौं । त्यसबेला चिउरा भनेको खास ह...

सामाजिक सञ्जालमा दुर्लभ ऐतिहासिक तस्बिर र भिडिओहरू सार्वजनिक गर्दै आएको ‘भिन्टेज नेपाल’ ले भदौ ७ गते मंगलबार दुइटा तस्बिर ट्वीट गर्‍यो। पहिलो तस्बिर सन् १९७० दशकमा वुल्फगेङ अल्टभाटरले खिचेका रहेछन् जसमा सानेपा, राजतीर्थको तत्कालीन बागमती किनारको दृश्य देखिन्छ। तस्बिरमा मृत्युपछि पानीको अन्तिम थोपा मुखमा पारिदिन शव सुताइने ब्रह्मनाल छ। ब्रह्मनालसँगै नदीसम्म आउने पाँच खुड्किला सिँढी छन्। नदी किनार एक महिला लुगा धुँदै छिन्, अर्की महिला धार्मिक प्रयोजनका लागि पानी थाप्न आएजस्ता देखिन्छिन्। त्यहीँ साना केटाकेटी पनि छन् जो सायद लुगा धुन आएकी महिलाका सन्तान हुन्। पछाडि मन्दिर छ, मन्दिरसँगै किरियापुत्रीहरू बस्ने घर छ र घरको माथिल्लो तल्लामा सेतो वस्त्र लगाएर किरिया बसिरहेका एक पुरूष छन्। अर्को तस्बिर त्यही ठाउँको अहिलेको दृश्य हो जसमा सानेपा, राजतीर्थको घाटमाथि पुल...

करिब डेढ दशकअगाडि त्रिचन्द्र कलेजमा बिएससी पहिलो वर्षको विद्यार्थी थिएँ। बिहान साढे ६ बजे फिजिक्स (भौतिक विज्ञान) को कक्षा सुरू हुन्थ्यो। कलेजको गेट सवा ६ मा मात्र खुल्थ्यो। सार्वजनिक यातायातमा खाँदिएर यात्रा गर्दै कलेजको गेटमा पुग्दा सहपाठीहरूको भीड हुन्थ्यो।  जब गेट खुल्थ्यो, सरस्वती सदनको छेउबाट हामी दौडेर फिजिक्स क्लासतिर लाग्थ्यौं। कक्षाकोठामा सिट पाउने आशामा अन्धाधुन्ध दौडिने क्रममा कति साथीहरू बाटोमा लडेर घाइते हुन्थ्यौं। एउटा कोठामा डेढ सयभन्दा बढी विद्यार्थी हुन्थे। दौडिन अब्बलहरूले अगाडिको सिट पाउँथे। दौडिन नसक्नेहरू पछाडि पुग्थे। कि त उनीहरू उभिनु पर्थ्यो। कक्षामा प्राध्यापकले बोलेको सुन्न मुश्किल हुन्थ्यो। पछाडिबाट बोर्डमा लेखिएको अक्षर राम्रोसँग देखिँदैन थियो। एउटा कक्षामा खाँदिएर यति धेरै विद्यार्थी हुँदा बेलाबेला निस्सासिएको अनुभव हुन्...

नेपाली कांग्रेसका नेता, सांसद तथा समाजवादी चिन्तक प्रदीप गिरिको शनिबार निधन भएको छ। उनको निधनमा राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारी, प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवा, प्रमुख प्रतिपक्षी दल नेकपा (एमाले) का अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीले गहिरो दु:ख व्यक्त गरेका छन्। सामाजिक सञ्जालमा गिरिको निधनप्रति नेपाली कांग्रेसका नेता/कार्यकर्ताले मात्र होइन, अरू विभिन्न दल नेता/कार्यकर्तासहित राजनीतिमा रूचि नभएकाहरूले पनि श्रद्धाञ्जली अर्पण गरिरहेका छन्। ७५ वर्ष बाँचेका गिरिले आफ्नो राजनीति, समाजवादको चिन्तन र सोहीअनुसारको व्यवहारले समकालीन नेपाली नेताहरूमध्ये पृथक छवि बनाएका थिए। त्यसैले उनी एक हिसाबले सर्वस्वीकार्य थिए। उनीमात्र कांग्रेसका यस्ता नेता थिए, जसले कम्युनिष्टहरूलाई मार्क्स र लेनिनबारे पढाउँथे। गिरिले जे पढे र सार्वजनिक रूपमा जे बोले व्यावहारिक जीवनमा पनि त्यही लागू गर्न प्रयत्न ...

फेरि चुनाव आयो । संघीय संसद र प्रदेश संसदको चुनाव आगामी मंसिर ४ गते सम्पन्न हुनेछ । नेपाली समाजको विरोधाभास के हो भने यसले पूरै पाँच वर्ष नेतालाई गाली गर्दछ । चुनावको दिन फेरि गाली गरेका तिनै नेतालाई जिताउँछ । अनि फेरि आफैंले जिताएर पठाएका नेतालाई गाली गर्ने उपक्रम सुरु हुन्छ । यो गोलचक्कर विगत तीन दशकदेखि चलिरहेको छ । यद्यपि, यसपालिको चुनाव रोचक हुनेवाला छ । खाईपाई आएका नेता विरुद्ध स्वतन्त्र उम्मेदवारीको ठूलै लहर आउने संकेत देखिंदैछ । धरान र काठमाडौंको स्थानीय चुनाव परिणामले सबैलाई हौस्याएको छ । यसैको प्रभावमा स्वतन्त्रको नाममा पार्टी नै खुल्न थालेका छन् । देशैभर स्वतन्त्र उम्मेदवारीको लहर देखा पर्न थालेको छ । तर यो लहरबाट सन्तुष्ट भइहाल्ने ठाउँ भने छैन । स्वतन्त्र अभियानले खाईपाई आएका नेतालाई चुनौतीसम्म दिन सक्छ, जतिसुकै ठूलो लहर आए पनि यसले देशका समस्या समाधान ...